Isu vaksin hangat diperkatakan di media sosial selepas
kematian kanak-kanak di Kedah, Melaka dan Sabah akibat jangkitan difteria
baru-baru ini. Seperti biasa, ramailah yang memberi pandangan; ada yang sokong
vaksin, ada pula yang menolak vaksin. Antara mereka yang bersuara ialah salah
seorang personaliti program realiti TV Imam Muda.
Apa itu vaksin?
Vaksin adalah satu sediaan yang bertujuan untuk menghasilkan keimunan badan
terhadap sesuatu penyakit dengan merangsang penghasilan antibodi. Ia merupakan
virus atau bakteria yang lemah, dimasukkan ke dalam tubuh dalam bentuk vaksin,
agar sistem antibodi tubuh mengenali mereka dan bersedia untuk melawan infeksi.
Vaksin pertama dihasilkan oleh Dr Edward Jenner, seorang doktor Inggeris, pada
tahun 1796. Perkataan vaksin diambil daripada bahasa Latin yang bermaksud
lembu, kerana beliau menemui cara menghadapi penyakit cacar lembu ketika itu.
Teknologi vaksin telah berkembang lebih 200 tahun dan vaksin ternyata selamat
dan efektif dalam menghalang penyakit daripada merebak.
Menurut Hays yang menulis dalam buku Epidemics and Pandemics – Their Impacts on
Human History pada tahun 2005, penyakit cacar merupakan wabak yang serius di
Eropah pada penghujung abad ke-18. Ia menyebabkan kematian lebih 400,000 orang
setahun. Lebih 80 peratus yang mati ialah kanak-kanak. Cacar diakibatkan oleh
virus variola yang boleh berjangkit melalui bawaan udara, menyebabkan ia senang
merebak.
Laporan WHO yang dikeluarkan pada 21 September 2007 menyatakan, pada tahun 1967,
kira-kira 20 juta penduduk dunia dijangkiti cacar dan 2 juta meninggal pada
tahun tersebut. Mereka yang selamat pula menjadi buta atau berparut. Kempen
vaksinasi telah menghapuskan sama sekali penyakit cacar pada tahun 1979.
Begitu juga vaksin lain. Laporan WHO pada tahun 2015 menyatakan bahawa
kes polio yang boleh menyebabkan lumpuh telah menurun dari 350,000 pada tahun
1988 ke 359 pada tahun 2014. Ia tidak dapat dihapuskan sepenuhnya kerana masih
terdapat pihak yang menentang vaksin ini, terutama di kawasan yang dikuasai
Taliban di Afghanistan dan Pakistan (laporan Eltaf Najafizada, 16 Disember
2015). Ini berikutan salah faham bahawa vaksin ini mengandungi bahan haram dan
boleh menyebabkan kemandulan.
Salah faham ini jugalah yang menjadi punca wujudnya golongan menolak vaksin di
Malaysia. Mereka melihat vaksin ini sebagai satu “toksin” yang memudaratkan
anak-anak mereka, mungkin kerana mendapat sumber rujukan yang tidak sahih
seperti FB, media sosial dan enjin carian Google. Ada pula yang menolak vaksin
kerana takut ia mengandungi DNA khinzir walaupun Kementerian Kesihatan dan
Jakim sudah mengesahkan vaksin ini halal dan selamat.
Terdapat gerakan menolak vaksin di Barat yang berpendapat vaksin menyebabkan
autisme. Ia lanjutan kajian penyelidik British bernama Andrew Wakefield yang
mengaitkan vaksin MMR (campak, begum & rubela) dengan autisme. Ini memberi
kesan bukan sahaja ke atas ibu bapa di Barat tetapi juga di Malaysia. Kajian
tersebut adalah palsu dan lesen perubatan Wakefield telah ditarik balik oleh
Majlis Perubatan UK.
Sejak tahun 1988 lagi, mereka yang ingin menunaikan ibadah umrah atau haji juga
diwajibkan oleh Kerajaan Arab Saudi untuk mendapatkan suntikan vaksin
meningitis untuk mencegah penyakit radang pada selaput otak dan saraf tunjang.
Tiada suntikan, tiada visa.
Penting untuk kita faham bahawa vaksin adalah langkah pencegahan. Ia
menyebabkan penerima vaksin imun terhadap virus-virus yang masih wujud hingga
kini. Dengan pembangunan, meningkatnya juga kemudahan penerbangan murah yang merancakkan
pergerakan manusia. Ia termasuk kemasukan berjuta-juta pekerja asing ke
Malaysia. Keadaan ini sebenarnya meningkatkan juga risiko jangkitan.
Sekiranya kita tidak mendapat imunisasi yang telah diwajibkan, kita berisiko
tinggi untuk mendapat penyakit disebabkan jangkitan, terutamanya ketika berada
berhampiran mereka yang sakit di tempat-tempat awam. Apatah lagi bagi
kanak-kanak atau bayi yang sistem imun mereka masih lemah.
Dalam apa jua situasi, kita seharusnya membuat keputusan berlandaskan maklumat
yang benar dan tepat (informed decisions). Telah banyak ulasan mufti-mufti yang
menerangkan hukum berkenaan pengambilan vaksin yang telah disahkan
kehalalannya. Buatlah pilihan yang terbaik dalam usaha menjaga kesihatan diri
dan orang tersayang, juga demi kemaslahatan umum.
